Θέση: Μπροστά από την πρόσοψη της Στοάς του Αττάλου, στο μέσο περίπου της ανατολικής πλευράς. Αρ. 22 στο σχέδιο της Αγοράς στον Οδηγό: Μc Camp II, J., The Athenian Agora. A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 2 και 24-25.

Χρονολόγηση κατασκευής: Περίπου 150 π.Χ.

Περίοδοι χρήσης: Ελληνιστική, Ρωμαϊκή

 

 

Το τιμητικό βάθρο και το χάλκινο τέθριππο άρμα που στήριζε θα πρέπει να οικοδομήθηκε παράλληλα με τη Στοά του Αττάλου, μπροστά από την οποία βρισκόταν, γύρω στο 150 π.Χ., και να αφιερώθηκε από τον αθηναϊκό δήμο στον Άτταλο Β΄, τον ευεργέτη της Αθήνας. Λίγο μετά το 14 μ.Χ., ο δήμος της Αθήνας επαναφιέρωσε το μνημείο στον τότε νέο και δημοφιλή αυτοκράτορα Τιβέριο.

 

 

Η θεμελίωση του τετράπλευρου οικοδομήματος που ανασκάφηκε μπροστά από τη Στοά του Αττάλου, ακριβώς στο κέντρο της ανατολικής πλευράς της και με τον ίδιο προσανατολισμό με τον άξονά της, θεωρήθηκε αρχικά από τους ανασκαφείς ότι αποτελούσε κλίμακα πρόσβασης προς τη Στοά από τα ανατολικά. Με τις εργασίες του 1949, αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για μια πολύ πιο στέρεη κατασκευή, που ταυτίστηκε υποθετικά με τιμητικό βάθρο. Οι περαιτέρω έρευνες οδήγησαν στην ταύτιση ενός πλήθους θραυσμάτων από υμήττιο μάρμαρο (πάνω από εκατό), ενσωματωμένων ως επί το πλείστον στον πύργο του υστερορωμαϊκού τείχους (ο οποίος κατεδαφίστηκε το 1900 από την Αρχαιολογική Εταιρεία), τα οποία έχουν σήμερα συγκεντρωθεί στην αρχική θέση του μνημείου. Ορισμένα από τα θραύσματα αυτά προέρχονται από το άνω τμήμα του βάθρου και φέρουν οπές για την τοποθέτηση των ορειχάλκινων οπλών αλόγων, γεγονός που οδηγεί στην αποκατάσταση του μνημείου ως βάθρου που στήριζε ορειχάλκινο τέθριππο.

 

Η ποιότητα του δομικού υλικού, οι διαστάσεις του βάθρου, το σχήμα του, αλλά και το γεγονός ότι πρέπει να ήταν σύγχρονο με την κατασκευή της στοάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μνημείο αφιερωμένο στον κτήτορά της, τον Άτταλο Β΄ και άρα πρέπει να χρονολογείται γύρω στα μέσα του 2ου αι. π.Χ.

 

Αν και το κτήριο δεν έχει μελετηθεί και δεν έχει προταθεί η τελική αποκατάστασή του, θεωρείται ότι μοιάζει σε εξαιρετικό βαθμό με το υψηλό Μνημείο του Αγρίππα μπροστά από τα Προπύλαια της Ακρόπολης, το οποίο κατασκευάστηκε προς τιμή του Ευμένη Β΄ μετά το 178 π.Χ., πριν επαναφιερωθεί στο στενό συνεργάτη του Αυγούστου στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. ή στις αρχές του 1ου αι. μ.Χ. Το βάθρο αυτό είχε ύψος 8,91 μ. και διαστάσεις στο ανώτερο σημείο του 3,31 μ. (Α-Δ) x 3,80 μ. (Β-Ν).

 

Μια επιγραφή γνωστή ήδη από το 18ο αιώνα, αρχικά ενσωματωμένη στον πύργο του υστερορωμαϊκού τείχους, η οποία επανανακαλύφθηκε όταν καθαριζόταν ο περιβάλλων χώρος της Στοάς του Αττάλου το 1949, αναφέρει ότι το μνημείο είχε αφιερωθεί από το δήμο της Αθήνας στον αυτοκράτορα Τιβέριο «το θεό». Η συστηματική μελέτη της επιγραφής και των περιστάσεων που την περιβάλλουν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το μνημείο επαναφιερώθηκε στις αρχές της βασιλείας του Τιβερίου, λίγο μετά το 14 μ.Χ., όταν ο τελευταίος ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην Ανατολή, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Η λατρεία του ως θεού στην Αθήνα δεν υπαγορεύτηκε από τη σύγκλητο ούτε από επιθυμία εκείνου, αλλά αποτέλεσε πρωτοβουλία των ίδιων των Αθηναίων.

 

Το κτήριο θα πρέπει να καταστράφηκε τον 3ο αι. μ.Χ. Όπως προαναφέρθηκε, το υλικό δομής του ενσωματώθηκε στον πύργο του υστερορωμαϊκού τείχους.

 

 

Mc CAMP II, J., The Athenian Agora: A Guide to the Excavation and Museum ⁴ (Athens 1990), σελ.127-130.

THOMPSON, H.A., “Excavations in the Athenian Agora: 1949”, Hesperia 19 (1950), σελ. 317-318.

THOMPSON, H.A. – WYCHERLEY, R., The Agora of Athens. The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XIV, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1972), σελ. 107.

VANDERPOOL, E., “Athens honors the Emperor Tiberius”, Hesperia 28 (1959), σελ. 86-90, πίν. 10-12 (επιγραφή της επαναφιέρωσης του μνημείου στον αυτοκράτορα Τιβέριο).



Τιμητικό βάθρο, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας