Το γενικό βιοτικό επίπεδο και τα ταφικά έθιμα δε συνηγορούν στην εναπόθεση στους τάφους της περιόδου πολυτελών αντικειμένων. Αντίθετα, η κεραμική που συνοδεύει τους νεκρούς στην τελευταία κατοικία τους είναι συνήθως εξαιρετικής ποιότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αθήνα κατά την Πρωτογεωμετρική και τη Γεωμετρική περίοδο αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο κεραμικής παραγωγής, που αντιγράφεται ευρύτατα και ακολουθείται από το σύνολο των υπόλοιπων σχολών. 

Τα σχήματα των αγγείων είναι ως επί το πλείστον καινούργια: αμφορέας με λαβές στο λαιμό, αμφορέας με λαβές στην κοιλιά, οινοχόη, πυξίδα και ωοειδής πυξίδα, κάνθαρος, σκύφος, κρατήρας· η διακόσμηση γίνεται με γεωμετρικά σχήματα, και κυρίως με επάλληλα ημικύκλια και κύκλους που σχεδιάζονται με διαβήτη. Τα αγγεία είναι ανοιχτόχρωμα, στο χρώμα του πηλού, και η διακόσμηση γίνεται με ένα στιλπνό μελανό βερνίκι.

 

Στη μετάβαση προς το γεωμετρικό ρυθμό ανήκει η καύση ενός πολεμιστή από την περιοχή 100 μ. νοτίως του όρου της Αγοράς (στήλη που ορίζει το χωρικό της όριο) που στέκει ακόμη και σήμερα στη γωνία της Μέσης Στοάς. Ο λάκκος της πυράς περιείχε ένα μεγάλο τεφροδόχο αμφορέα με λαβές στο λαιμό, σκεπασμένο με μια μεγάλη πέτρα, ενώ γύρω από τη βάση των λαβών είχε τυλιχθεί το σιδερένιο ξίφος του νεκρού. Ο λάκκος περιείχε επίσης ένα σκύφο, μία οινοχόη καθώς και μια σειρά από σιδερένια όπλα (αιχμές δοράτων και βελών, πέλεκυς) καθώς και δύο χαλινάρια αλόγων, που μαρτυρούν ότι ο νεκρός ανήκε στην ανώτερη κοινωνική τάξη των ιππέων.

 

Ο γεωμετρικός ρυθμός αποτελεί εξέλιξη του πρωτογεωμετρικού. Εμφανίζεται στα κύρια νεκροταφεία της Αθήνας, τον Κεραμεικό και την Αγορά, περίπου το 900 π.Χ. Διακρίνονται τρεις περίοδοι: η Πρώιμη, η Μέση και η Ύστερη Γεωμετρική. Η Πρώιμη περίοδος διακρίνεται σε δύο επιμέρους φάσεις, την Πρώιμη Γεωμετρική Ι (900-880) και ΙΙ (880-850) αντίστοιχα. Κατά την Πρώιμη Γεωμετρική περίοδο διατηρούνται τα σχήματα της Πρωτογεωμετρικής, αλλά στη διακόσμηση εγκαταλείπεται το κυκλικό ή ημικυκλικό κόσμημα στην κοιλιά του αγγείου. Τώρα τοποθετείται ένα μόνο κεντρικό κόσμημα στη ζώνη των λαβών και ένα μικρότερο στην περιοχή του λαιμού, με χαρακτηριστικότερα διακοσμητικά μοτίβα το μαίανδρο και τις επάλξεις, ενώ η υπόλοιπη επιφάνεια καλύπτεται με μαύρο βερνίκι. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα αγγεία της περιόδου είναι ο αμφορέας με λαβές στην κοιλία από γυναικεία καύση περίπου του 900 π.Χ. Ο τάφος περιείχε επίσης μια σειρά από μικρά αγγεία (πυξίδα, ληκύθους, οινοχόες, σκύφους), καθώς και δύο ζευγάρια πήλινων ομοιωμάτων παπουτσιών, που πιθανότατα συμβόλιζαν το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο.

 

Στην Πρώιμη Γεωμετρική ΙΙ περίοδο υπάρχει η τάση για λιγότερη αυστηρότητα στη διάταξη της διακόσμησης. Εκτός των αμφορέων, χαρακτηριστικότερα σχήματα είναι ο κάνθαρος, ο σκύφος, το μόνωτο κύπελλο και η οινοχόη. Μια χαρακτηριστική ανδρική ταφή της περιόδου περιείχε έναν αμφορέα με λαβές στο λαιμό, τρία ληκύθια και μία σφαιρική πυξίδα.

 

Κατά τη Μέση Γεωμετρική Περίοδο (850-760) παρατηρείται μια ξαφνική αλλαγή στον υλικό πολιτισμό της Αθήνας. Δεν έχει να κάνει τόσο με τη διαφοροποίηση των τεχνών, που συνεχίζουν να εξελίσσονται ομαλά, περνώντας στη μέση γεωμετρική κεραμική, αλλά κυρίως με το θεαματικό εμπλουτισμό του υλικού πολιτισμού, πιθανότατα χάρη και στην επανέναρξη των επαφών με τον κόσμο της Ανατολής, αλλά και με την Κύπρο και την Κρήτη.

 

Η τάση αυτή είναι εμφανής στον περίφημο τάφο της πλούσιας Αθηναίας που ανασκάφηκε το 1967 στους πρόποδες του Αρείου Πάγου. Ο λάκκος περιείχε μια τεφροδόχο με τα καμένα οστά μιας εγκύου γυναίκας, η οποία συνοδευόταν από εξαιρετικά πλούσιες προσφορές, φανερώνοντας ίσως τον υψηλό κοινωνικό της ρόλο: το τεφροδόχο αγγείο είναι ένας μεγάλος αμφορέας με λαβές στην κοιλία και διακόσμηση στη ζώνη των λαβών, αποτελούμενη από γεωμετρικά γραμμικά κοσμήματα και επάλληλους κύκλους που εγγράφουν σταυρό, και μια δευτερεύουσα ζώνη διακόσμησης στο λαιμό, με επάλληλες τεθλασμένες γραμμές. Περιέχονται επίσης μία πυξίδα με απόληξη από πέντε ομοιώματα σιταποθηκών, αγγεία μικρότερων διαστάσεων, ένα αργυρό αγγείο, κοσμήματα από φαγεντιανή και από χρυσό.

 

Η κεραμική της περιόδου αποτελεί την επιτομή του γεωμετρικού ρυθμού. Κατά τη Μέση Γεωμετρική Ι (850-800), οι διακοσμητικές ζώνες καλύπτουν ολόκληρη την περιφέρεια του αγγείου, ακόμη και κάτω από τις λαβές. Παρατηρείται μια τάση για μείωση των μελανόχρωμων επιφανειών, που, ενώ κατέχουν μεγάλο τμήμα του αγγείου, δεν είναι κυρίαρχες. Η κύρια διακόσμηση τοποθετείται στο λαιμό του αγγείου, στη θέση των λαβών. Τα κοσμήματα δε διαφοροποιούνται σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, παρατηρείται όμως μια τάση για μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στη διακόσμηση, ενώ επιστρέφουν και τα καμπυλόγραμμα κοσμήματα, ιδιαίτερα στους μεγάλους αμφορείς που χρησιμοποιούνται ως τεφροδόχοι.

 

Στη δεύτερη φάση της μέσης γεωμετρικής κεραμικής (800-760) συντελείται αύξηση της παραγωγής, κάτι που μαρτυρείται και από την Αγορά της Αθήνας και αναμφίβολα σχετίζεται με δημογραφικές εξελίξεις. Ένα χαρακτηριστικό σχήμα της περιόδου, το οποίο απαντά και στην Αγορά της Αθήνας, είναι η σφαιρική πυξίδα με πώμα που επιστέφεται από ειδώλια αλόγων, από ένα έως τέσσερα, ένα χαρακτηριστικό σχήμα που απαντά σε ανδρικές ταφές.

 

Η Ύστερη Γεωμετρική περίοδος (760-700) χαρακτηρίζεται από την έλευση των εικονιστικών παραστάσεων, που σηματοδοτεί τη γέννηση της ελληνικής τέχνης, με την έμφαση στην ανθρώπινη μορφή και τις δραστηριότητές της. Συμβαδίζει με μια σειρά ανακαλύψεων και νεωτερισμών, όπως η γέννηση των Επών, η υιοθέτηση του αλφαβήτου και της γραφής, ο αποικισμός της Δύσης, η ίδρυση των πανελληνίων ιερών και η πύκνωση των εμπορικών επαφών με την Ανατολή.

 

Οι αγγειογράφοι της περιόδου συλλαμβάνουν το ανθρώπινο σώμα ως μια γεωμετρική οντότητα, κεφάλι, κορμός και κάτω άκρα υπακούουν στον τύπο 1: 2: 4 (δηλαδή το κεφάλι είναι το 1/7 του σώματος, ο κορμός τα 2/7 και τα πόδια τα 4/7). Οι μορφές αποδίδονται με τη μέθοδο της σκιαγραφίας, τα πόδια σε προφίλ, ο κορμός μετωπικά, ως ανεστραμμένο τρίγωνο. Κάθε μορφή δείχνει και τα δύο χέρια και πόδια. Γενικά οι μορφές είναι υπερβολικά λιγνές και ψηλές, χωρίς καμία διαφοροποίηση φύλου, πλην των ρούχων για τις νεκρές. Γεννητικά όργανα ή στήθη δεν απεικονίζονται. Στα άρματα, τα δύο άλογα παρουσιάζονται σχεδιαστικά ενοποιημένα με ένα σώμα, δύο κεφάλια και τέσσερα πόδια, ενώ οι τροχοί είναι ο ένας πίσω από τον άλλο. Οι μορφές των αλόγων είναι χαρακτηριστικές (πολύ ψηλοί λαιμοί, καθαρά σχεδιασμένη χαίτη).

 

Το ρεπερτόριο των αγγειογράφων εκτείνεται από τα αμιγώς ταφικά θέματα (πρόθεση και εκφορά του νεκρού) σε σκηνές τελετουργιών (χοροί, μουσική) και σε σκηνές από τις καθημερινές ενασχολήσεις των Αθηναίων της περιόδου. Μια μοναδική σκηνή που φαίνεται ότι εμπνέεται από το μύθο απαντά σε οινοχόη από τάφο κοντά στη Θόλο. Εκεί εικονίζονται μια σειρά πολεμιστών οι οποίοι μάχονται δύο «σιαμαίους» που επιβιβάζονται σε άρμα. Οι μορφές αυτές θεωρείται ότι αναπαριστούν τους Μολίονες, μυθικούς αντιπάλους του Ηρακλή και του Νέστορα της Πύλου. Το αγγείο έφερε τέσσερις κυκλικές οπές από τις οποίες περνούσαν δύο πήλινοι σωλήνες. Δεν έχει δοθεί πειστική εξήγηση για το παράξενο αυτό τελετουργικό.

 

Παράλληλα με την αγγειογραφία, που αποτελεί την κυριότερη τέχνη της περιόδου, στις ταφές της Αγοράς του 8ου αι. εμφανίζονται εκ νέου και πλαστικές μορφές, κυρίως ειδώλια θρηνωδών, προσφορές που οι συγγενείς και οι φίλοι έριχναν στις πυρές των νεκρών. Διακοσμούνται με τις τεχνικές της αγγειογραφίας και παριστάνονται να θρηνούν.