Θέση: Νότια πλευρά της Αγοράς. Αρ. 18 στο σχέδιο της Αγοράς στον Οδηγό: Μc Camp II, J., The Athenian Agora, A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 2 και 24-25.
Περίοδοι χρήσης: Ελληνιστική, Ρωμαϊκή
 
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
 
Το Ανατολικό Κτήριο οικοδομήθηκε προκειμένου να αποτελέσει ένα σύνολο μαζί με τη Μέση Στοά και τη Νότια Στοά II. Είχε εμπορικές και διοικητικές χρήσεις, αλλά ο κύριος ρόλος του ήταν να συνδέει τη λεγόμενη Νότια Πλατεία με την Παναθηναϊκή Οδό.
 
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
 
Το κτήριο, σε συνδυασμό με ακόμη δύο κτήρια, τη Μέση Στοά και τη Νότια Στοά II, σχηματίζουν, ενσωματώνοντας και τον τετράπλευρο περίβολο, γνωστό ως Αιακείον, και τη Νοτιοδυτική Κρήνη, τη λεγόμενη Νότια Πλατεία. Το Ανατολικό Κτήριο ένωνε τη Μέση με τη Νότια Στοά ΙΙ. Ο ρόλος του κτηρίου ήταν να συνδέει τη Μέση με τη Νότια Στοά, αλλά και να ανοίγεται στην Παναθηναϊκή Οδό. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε εμπορικές ή διοικητικές, σχετικές με το εμπόριο, χρήσεις.
 
Ανασκάφηκε το 1952 και οι έρευνες συνεχίστηκαν το 1967. Πρόκειται για μικρό σχετικά κτήριο, με διαστάσεις 13,80 × 39,80 μ. Ένας εγκάρσιος τοίχος το χώριζε σε δύο τμήματα: το ανατολικό έβλεπε στην Οδό των Παναθηναίων και το δυτικό στη Νότια Πλατεία. Mικρό μέρος από το οικοδομικό υλικό του κτηρίου προέρχεται από το Τετράγωνο Περιστύλιο.
 
Δε σώζονται παρά ελάχιστα τμήματα της ανωδομής. Η ευθυντηρία αποτελείται από μεγάλους δόμους, μήκους 1,30 μ. περίπου.
 
Το δάπεδο του ανατολικού τμήματος αποτελείται από ψηφίδες μαρμάρου, ακανόνιστου σχήματος. Μέσα σε αυτό το δάπεδο είναι τοποθετημένες μαρμάρινες τετράγωνες βάσεις (πλευράς περίπου 0,90 μ.) με τέσσερις εγκοπές για την ένθεση επίπλων, προφανώς μικρών τραπεζιών, που εξυπηρετούσαν τραπεζίτες. (Eναλλακτικά έχει προταθεί ότι έφεραν επάνω τους τα πινάκια με τα ονόματα των δικαστών, αλλά η εν γένει δικαστική χρήση του χώρου δε γίνεται σήμερα αποδεκτή.) Στη θέση τους σώζονται σήμερα 4 βάσεις από τις 12 που υπήρχαν αρχικά, διατεταγμένες ανά 3 μ. περίπου. Το δάπεδο του δυτικού τμήματος βρισκόταν κατά 1,7 μ. περίπου χαμηλότερα. Στο σημείο αυτό ανοίγονταν πέντε δωμάτια, από τα οποία το κεντρικό λειτουργούσε ως κλιμακοστάσιο (συνολικού πλάτους 8,5 μ.), που συνέδεε τα δύο επίπεδα. Το διπλανό δωμάτιο στα νότια του κλιμακοστασίου έχει το σχήμα μιας εξέδρας με δύο κίονες στην πρόσοψη και ένα μαρμάρινο έδρανο να περιτρέχει τις άλλες τρεις πλευρές. Το νοτιότερο δωμάτιο τροφοδοτούνταν με νερό από λεοντόκρουνα που είχαν τοποθετηθεί στον πίσω τοίχο. Για τα δύο βορειότερα δωμάτια δεν υπάρχουν πληροφορίες, καθώς καταστράφηκαν ολοσχερώς από μεταγενέστερες κατασκευές.
 
Στα ανατολικά του κτηρίου ανοιγόταν ένα ευρύ προαύλιο, πλάτους 8,5 μ., που φανερώνει ότι ήταν επισκέψιμο από σχετικά μεγάλο πλήθος ανθρώπων. Η διαφορά ύψους με ό,τι βρίσκεται στα ανατολικά και στα νότια οδήγησε στη χρήση μιας κλίμακας πέντε βαθμίδων, από την οποία σήμερα σώζονται τρεις. Από εκεί προσέγγιζε κανείς την Παναθηναϊκή Οδό. Ένας ανοικτός λίθινος αγωγός περνούσε από τα νότια προς τα βόρεια, ακριβώς δίπλα στα σκαλοπάτια.
 
Το Aνατολικό Kτήριο υπέστη εκτεταμένες καταστροφές επί Σύλλα. Ανοικοδομείται στο 2ο αι. μ.Χ., μαζί με άλλα τμήματα της Νότιας Πλατείας, όπως ο πίσω τοίχος της Νότιας Στοάς ΙΙ, η Μέση Στοά, το Αιακείον και ο ναός στο μέσο της πλατείας.
 
Οι ανασκαφείς του 1952 θεώρησαν αρχικά ότι πρόκειται για στοά, λόγω της κλίμακας στην ανατολική πλευρά. Κάτι τέτοιο όμως δεν ευσταθεί, όπως έδειξαν μεταγενέστερες έρευνες.
 
Παλαιότερες απόψεις που συνδέουν τη Νότια Πλατεία με το Γυμνάσιο του Πτολεμαίου ή με ιερό, ή που θεωρούν ότι αποτελούσε προέκταση του χώρου του δικαστηρίου της Ηλιαίας, έχουν σήμερα καταρριφθεί, ειδικά αφότου αποδείχθηκε ότι η λεγόμενη Ηλιαία ταυτίζεται μάλλον με το Αιακείον. Έτσι σήμερα θεωρείται πιθανότερο να εξυπηρετούσε καθαρά εμπορικούς σκοπούς.
           
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 
Mc CAMP II, J., The Athenian Agora: A Guide to the Excavation and Museum 4 (Αθήνα 1990) (ηλεκτρoνική έκδοση: site Αγοράς Αθήνας).
Μc CAMP II, J., The Athenian Agora, A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 27.
Mc CAMP II, J., Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Οι Ανασκαφές στην καρδιά της κλασικής πόλης 2 (Αθήνα 2004), σελ. 211-216.
THOMPSON, H.A., “Excavations in the Athenian Agora: 1952”, Hesperia 22 (1953), σελ. 36-37.
THOMPSON, H.A., “Activity in the Athenian Agora: 1966-1967”, Hesperia 37 (1968), σελ. 37-41.
THOMPSON, H.A. – WYCHERLEY, R., The Agora of Athens. The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XIV, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1972), σελ. 65-71.



Ανατολικό κτήριο, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας
 
 
copyright © 2006, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο «Ψηφιακή συλλογή Εικονικής Πραγματικότητας "Η αρχαία Αγορά της Αθήνας"» συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Γ' ΚΠΣ.

HellasEuropean UnionInfosoc newInfosoc