Θέση: Μπροστά από την πρόσοψη της Στοάς του Αττάλου, στο μέσο περίπου της ανατολικής πλευράς, και μπροστά στο τιμητικό βάθρο. Αρ. 22 στο σχέδιο της Αγοράς στον Οδηγό: Μc Camp II, J., The Athenian Agora. A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 2 και 24-25.

Χρονολόγηση κατασκευής: 2ος αι. π.Χ. (;) Καταστρέφεται το 267 μ.Χ. (;)

Περίοδοι χρήσης: Ελληνιστική, Ρωμαϊκή (;)

 

 

Το ορθογώνιο μνημείο της Ελληνιστικής περιόδου, το οποίο κατασκευάστηκε μπροστά στη Στοά του Αττάλου ταυτίζεται με το βήμα από όπου ο φιλόσοφος Αθηνίων κάλεσε τους Αθηναίους, το 88 π.Χ., να ταχθούν κατά της Ρώμης στον Α΄ Μιθριδατικό πόλεμο. Σήμερα δε σώζεται τίποτε πέρα από τη θεμελίωσή του.

 

 

Οι ανασκαφείς της Αγοράς ταυτίζουν την ορθογώνια θεμελίωση ανατολικά της Στοάς του Αττάλου και μπροστά από το τιμητικό βάθρο, η οποία ανασκάφηκε το 1937, με το βήμα το οποίο συνδέθηκε με μια δραματική στιγμή στην ιστορία της αρχαίας Αθήνας. Το βήμα, όπως μας πληροφορεί ο Αθήναιος (Δειπνοσοφισταί 5, 212ε-στ) είχε χτιστεί με σκοπό να απευθύνονται οι Ρωμαίοι στρατηγοί στον αθηναϊκό λαό στο χώρο της Αγοράς (μια ρωμαϊκή συνήθεια που αναμφίβολα ταύτιζε την ελληνικού τύπου αγορά με το ρωμαϊκό φόρουμ).

 

Το 88 π.Χ., και ενώ μαινόταν στη Μικρά Ασία ο Α΄ Μιθριδατικός πόλεμος, που οδήγησε στην εξολόθρευση 80.000 Ιταλών, ο περιπατητικός φιλόσοφος και ρήτορας Αθηνίων, υπέρμαχος του Μιθριδάτη του Στ΄ του Πόντου ανέβηκε στο βήμα και απευθύνθηκε στα πλήθη που είχαν συρρεύσει στην Αγορά, Αθηναίους και ξένους. Τους ζήτησε να μην ανεχθούν άλλο την αναρχία που είχε προκαλέσει η ρωμαϊκή κυριαρχία, η οποία οδήγησε στην εγκατάλειψη των θεσμίων και στην ερήμωση των συνελεύσεων του δήμου. Το πλήθος, έπειτα από συζητήσεις, μετέβη στο Θέατρο του Διονύσου (όπου ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. συγκαλούνταν η εκκλησία του δήμου) και ψήφισε τον Αθηνίωνα στρατηγό. Η Αθήνα πολέμησε στο πλευρό του Μιθριδάτη, πολιορκήθηκε από το Σύλλα το 86 π.Χ., καταλήφθηκε και καταστράφηκε, αν και όχι ολοσχερώς. Οι Ρωμαίοι σεβάστηκαν το αρχαίο μεγαλείο των Αθηναίων και απέφυγαν να εξαφανίσουν από το χάρτη την πόλη τους.

 

Η θεμελίωση του μνημείου είχε διαστάσεις 5,6 x 8,35 μ. Στις δύο μακρές πλευρές του, στη βορειοδυτική και τη νοτιοδυτική γωνία, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι υπήρχαν κλίμακες πρόσβασης στην κορυφή του βήματος. Η ποιότητα της κατασκευής και η ισχυρή θεμελίωση οδηγούν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για μια συμπαγή και μόνιμη εγκατάσταση. Η συγκέντρωση πολυάριθμων βάθρων και άλλου τύπου μνημείων στο σημείο εκείνο μαρτυρά ότι επρόκειτο για ένα από τα πλέον πολυσύχναστα σημεία της Αγοράς κατά την Ελληνιστική περίοδο.

 

Η ανέγερση του βήματος θα πρέπει να χρονολογηθεί ανάμεσα στο 150 π.Χ., όταν χτίστηκε η Στοά του Αττάλου, και στο 88 π.Χ. Ο όρος Ρωμαίοι στρατηγοί ίσως να αναφέρεται στους διοικητές της επαρχίας της Αχαΐας, επομένως η κατασκευή θα πρέπει να τοποθετηθεί ενδεχομένως μετά το 146 π.Χ. Δε διασώζονται αναγνωρίσιμα μέλη από την ανωδομή του, ενώ δεν είναι ευκρινές σε ποιο χρονικό σημείο καταστράφηκε. Ενδεχόμενα, θα πρέπει να αποψιλώθηκε μετά την καταστροφή της Στοάς του Αττάλου και των παρακείμενων μνημείων από τους Ερούλους, το 267 μ.Χ.

 

 

Mc CAMP II, J., The Athenian Agora: A Guide to the Excavation and Museum ⁴ (Αθήνα 1990), σελ.127-130.

SHEAR, T.L., “The Campaign of 1937”, Hesperia 7 (1938), σελ. 324.

THOMPSON, H.A. – WYCHERLEY, R., The Agora of Athens. The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XIV, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1972), σελ. 51 και 220, σημ. 3.

WYCHERLEY, R., The Agora of Athens. Literary and Epigraphic Testimonia, The American Excavations in the Athenian Agora, vol. III, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1957), αρ. 99.



Βήμα, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας