Θέση: Ανατολικά της Νοτιoανατολικής Στοάς, δυτικά της Παναθηναϊκής oδού, στο νότιο τμήμα της Αγοράς. Αρ. στo σχέδιο της Αγοράς στον Οδηγό
Χρονολόγηση κατασκευής: Ύστερος 5ος αι. π.Χ.
Περίοδοι χρήσης: Κλασική, Ελληνιστική
 
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
 
Το κτήριο του Νομισματοκοπείου βρίσκεται σήμερα εν μέρει κάτω από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, το Νυμφαίον και το Νοτιοανατολικό Ναό, στα ανατολικά της Νοτιοανατολικής Στοάς και στα δυτικά της Παναθηναϊκής οδού. Αποτελούνταν από μια ευρύχωρη αυλή και μια σειρά δωματίων. Φαίνεται ότι λειτούργησε ως Νομισματοκοπείο ως το 2ο αι. π.Χ.
 
ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 
 
Περιγραφή των ερειπίων
 
Το κτήριο του Νομισματοκοπείου βρίσκεται στα ανατολικά της Νοτιοανατολικής Στοάς και στα δυτικά ακριβώς της Παναθηναϊκής οδού. Το βόρειο άκρο του κτηρίου βρίσκεται σήμερα κάτω από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, το Νυμφαίον και το Νοτιοανατολικό Ναό. Ανασκάφηκε το 1952 και το 1953 από τον Crosby. Έρευνες διεξήγαγαν επίσης –σε μικρότερη έκταση– ο Thompson το 1959 και ο Mc Camp το 1978.
 
Δε φαίνεται να υπήρχε κάποιο προδρομικό του κτήριο. Το Nομισματοκοπείο πατούσε απευθείας στο βράχο, στα περισσότερα σημεία του. Αν και δε σώζεται σε όλη την έκτασή του το αρχικό δάπεδο, φαίνεται πως δεν ήταν ομοιογενές: στο βορειοδυτικό άκρο του ήταν περίπου 3,35 μ. χαμηλότερα από αυτό της νοτιοανατολικής γωνίας. Τα ακριβή βάθη που αναφέρονται είναι τα εξής: 67,82 μ. από το επίπεδο της θάλασσας στα νοτιοδυτικά, 68,80 μ. στο βόρειο τμήμα του κεντρικού δωματίου και 69,00 μ. στο νοτιοανατολικό δωμάτιο.
 
Πρόκειται για ένα μεγάλο τετράπλευρο, σχεδόν τετράγωνο κτήριο, διαστάσεων 27,20 μ. από βορρά προς νότο και 28,90 μ. από ανατολικά προς δυτικά. Η περιοχή μεταξύ της Παναθηναϊκής οδού και του ανατολικού άκρου του κτηρίου εγκλείστηκε σε ακανόνιστου σχήματος τείχος.
 
Η εσωτερική διαρρύθμιση του κτηρίου δεν είναι απόλυτα ασφαλής, με εξαίρεση το νότιο τμήμα του. Το κτήριο απαρτίζεται από στεγασμένα δωμάτια και από μια ευρύχωρη αυλή, με κατεύθυνση Β-ΒΑ, κάτω από την οποία περνούσε ο μεγάλος αγωγός της Αγοράς. Στα νοτιοδυτικά το μεγαλύτερο δωμάτιο έχει διαστάσεις 14 μ. (Α-Δ) x 11 μ. (Β-Ν). Στο μέσο περίπου του δωματίου υπάρχουν δύο βάσεις από πωρόλιθο που προφανώς στήριζαν κίονες. Υπάρχουν δύο ακόμη δωμάτια στα ανατολικά, συνεχόμενα και τεμνόμενα με το νότιο τοίχο. Το πρώτο έχει διαστάσεις 5 μ. (Α-Δ) x 3,9 μ. (Β-Ν) και το δεύτερο έχει 4,20 μ. (Α-Δ) x 3,90 μ. (Β-Ν).
 
Οι τοίχοι του κτηρίου έχουν σωθεί σε πολύ κακή κατάσταση, καθώς φαίνεται ότι το υλικό χρησιμοποιήθηκε σε μεταγενέστερες οικοδομές, μετά την καταστροφή του κτηρίου. Σώζεται σε καλή κατάσταση μόνο η κατώτερη στρώση λίθων της θεμελίωσης από πωρόλιθο (διαστάσεις 1,20-1,30 μ. μήκος, 0,60-0,65 μ. πλάτος και 0,48 μ. ύψος). Μόνο στην ανατολική πλευρά του δυτικού δωματίου έχει χρησιμοποιηθεί ο ασβεστόλιθος της Ακρόπολης. Στα βόρεια και στα δυτικά δε σώζονται παρά ελάχιστοι λίθοι από τους εξωτερικούς τοίχους του κτηρίου. Φαίνεται ότι η είσοδος του περίβολου ήταν στα δυτικά, εκεί όπου σώζονται δύο λίθοι ακριβώς δίπλα στο δυτικό τοίχο. Δεν είναι σίγουρο αν υπήρχε εσωτερική κιονοστοιχία στον περίβολο, η οποία να στέγαζε στοά.
 
Χρήσεις του κτηρίου
 
Η κεραμική που βρέθηκε στις θεμελιώσεις των κτηρίων ανάγει την κατασκευή του περίπου στο 410-400 π.Χ. Η κύρια χρήση του όμως, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα, ανάγεται στον 3ο και το 2ο αι. π.Χ. Η ταύτισή του με το Νομισματοκοπείο βασίστηκε στα πολυάριθμα ευρήματα νομισμάτων και άκοπων μεταλλικών δίσκων (πετάλων) στο νοτιοδυτικό δωμάτιο, καθώς και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων (κλίβανοι χύτευσης χαλκού, σκωρίες, δεξαμενές νερού) και επιβεβαιώθηκε με την τελική δημοσίευση του κτηρίου το 2001. Πάντως θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία που έχουμε δεν επιτρέπουν την υπόθεση ότι εκτός από τα χάλκινα κόβονταν εκεί και τα αργυρά νομίσματα της πόλης, εξού και η μετατροπή του πρωιμότερου ονόματος που είχαν αποδώσει οι Αμερικανοί ανασκαφείς (Αργυροκοπείο) στο περισσότερο «ουδέτερο» Νομισματοκοπείο. Η χρήση αυτή δεν είναι η αρχική του κτηρίου. Ως νομισματοκοπείο λειτούργησε τον 3ο και το 2ο αι. π.Χ. Ενδέχεται να κατασκευάζονταν εκεί διάφορα χάλκινα αντικείμενα που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του αθηναϊκού κράτους (μέτρα, σταθμά, δικαστικά πινάκια, λυχνάρια κτλ.).
 
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
 
Το κτήριο συνέχισε να είναι σε χρήση και κατά την Ελληνιστική περίοδο, χωρίς εμφανή ίχνη μετατροπών. Την εποχή αυτή, και συγκεκριμένα τον 3ο αι. π.Χ., υπήρχε μια δεξαμενή σε σχήμα φιάλης στο βορειοανατολικό άκρο του περίβολου. Αντίθετα, τα ευρήματα στο εσωτερικό του κτηρίου είναι πλούσια και μαρτυρούν ότι η κύρια περίοδος της νομισματικής δραστηριότητας ανάγεται στην περίοδο αυτή, και ειδικότερα στον 3ο και το 2ο αι. π.Χ., όταν ανοίγονται διάφοροι λάκκοι, στους οποίους τοποθετούνται μεγάλες πήλινες λεκάνες, στο μεγάλο νοτιοδυτικό δωμάτιο. Τα υστερότερα τμήματα του δαπέδου χρονολογούνται στα τέλη του 2ου αι. π.Χ. Αργότερα στην περιοχή εγκαταστάθηκαν εργαστήρια, όπως μαρτυρά η εύρεση καύσεων από τη λειτουργία καμινιών. Το κτήριο θα πρέπει να καταστράφηκε τον 1ο αι. π.Χ. ή το 1ον αι. μ.Χ. και λίγο αργότερα καλύφθηκε από το Νοτιοανατολικό Ναό και το Νυμφαίον.
 
Ακριβώς έξω από το κτήριο, κατά μήκος του δυτικού και βόρειου τοίχου, περνά ένας μεγάλος και προσεκτικά κατασκευασμένος πήλινος αγωγός. Παράλληλα, κάτω από το κτήριο, ή πιο σωστά κάτω από την αυλή του κτηρίου, περνούσε το ανατολικό παρακλάδι του μεγάλου αγωγού της Αγοράς.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 
KROLL, J.H., The Greek Coins, The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XXVI, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1993), σελ. 292-295.
Mc CAMP ΙΙ, J., The Athenian Agora: A Guide to the Excavation and Museum 4 (Athens 1990), σελ. 162-163.
Μc CAMP II, J., The Athenian Agora, A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 23.
Mc CAMP II, J., Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Οι Ανασκαφές στην καρδιά της κλασικής πόλης 2 (Αθήνα 2004), σελ. 161-166. 
Mc CAMP II, J. – KROLL, J.H., “The Agora Mint and Athenian Bronze Coinage”, Hesperia 70 (2001), σελ. 127-162.
THOMPSON, H.A., “Excavations in the Athenian Agora: 1952”, Hesperia 22 (1953), σελ. 29.
THOMPSON, H.A., “Excavations in the Athenian Agora: 1953”, Hesperia 23 (1954), σελ. 31-67, πίν. 12-17 (ιδίως σελ. 45-48).
THOMPSON, H.A., “Activities in the Athenian Agora: 1959”, Hesperia 29 (1960), σελ. 327-368, πίν. 73-80 (ιδίως σελ. 343-344).



Νομισματοκοπείο, Αναπαράσταση σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας
 
 
copyright © 2006, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο «Ψηφιακή συλλογή Εικονικής Πραγματικότητας "Η αρχαία Αγορά της Αθήνας"» συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Γ' ΚΠΣ.

HellasEuropean UnionInfosoc newInfosoc